Een werkgever kan verplicht zijn om cao-bepalingen te hanteren, bijvoorbeeld omdat een werkgever dit zo in de arbeidsovereenkomst met een werknemer heeft afgesproken, omdat een werkgever lid is van een vakorganisatie die de cao heeft gesloten en onder de werkingssfeer van de cao valt of omdat een cao in een bepaalde branche algemeen verbindend is verklaard. Het kan echter voorkomen dat een werkgever, in aanvulling op de cao, afspraken over arbeidsvoorwaarden met zijn werknemers wil maken. Het is de vraag of dit is toegestaan.
Minimum- of standaard-cao
Om deze vraag te kunnen beantwoorden is het allereerst van belang om vast te stellen of er sprake is van een minimum-cao of standaard-cao. In het geval van een minimum-cao is een werkgever gerechtigd om in het voordeel van een werknemer af te wijken van de cao. Dit betekent bijvoorbeeld dat een werkgever een maandloon kan afspreken dat hoger ligt dan de salaristabellen van de cao.
In het geval van een standaard-cao is een werkgever daarentegen niet gerechtigd om af te wijken van de cao-bepalingen, ook niet in het voordeel van de werknemer. Achterliggende gedachte hierbij is onder meer dat de cao een totaalpakket aan afspraken vormt, waarbij zowel werkgevers- als werknemersverenigingen op verschillende onderwerpen water bij de wijn hebben moeten doen. Als een werkgever vervolgens besluit om afwijkende afspraken te maken, dan kan het evenwicht van dit totaalpakket worden verstoord.
Aanvullende afspraken bij standaard-cao
Het is dus niet toegestaan om afspraken te maken die afwijken van een standaard-cao. In dit kader doet zich de vraag voor of het wél is toegestaan om aanvullende afspraken te maken over onderwerpen die in de standaard-cao helemaal niet zijn geregeld. Het gerechtshof Den Haag boog zich onlangs over deze vraag.
Zo wilde een werkgever die een containerterminal exploiteert, vanwege het uitblijven van een regeling in de toepasselijke cao, ter bevordering van de werkgelegenheid een vergoeding aanbieden aan werknemers van wie de arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd niet werd verlengd. Een nobele gedachte.
Het gerechtshof zette echter een streep door deze regeling. Ook aanvullingen op een standaard-cao kunnen het evenwicht van het totaalpakket aan afspraken verstoren. Dergelijke aanvullingen zijn daarom slechts toegestaan indien de standaard-cao zelf in deze mogelijkheid voorziet.
Conclusie
Hoewel er gevoelsmatig weinig mis lijkt te zijn met de situatie dat een werkgever en werknemer besluiten om een aanvullende afspraak te maken over een onderwerp dat in de standaard-cao niet is geregeld, in het bijzonder wanneer deze afspraak een voordeel voor de werknemer oplevert, kan deze situatie juridisch gezien niet door de beugel. Werkgevers die te maken hebben met een standaard-cao (denk bijvoorbeeld aan de cao voor het Beroepsgoederenvervoer en de cao Ziekenhuizen) doen er dus goed aan zich te realiseren dat zij, buiten de cao, geen afspraken over arbeidsvoorwaarden met werknemers kunnen maken. Dit mandaat ligt volledig bij de cao-partijen.
Heb je vragen over de mogelijkheden of beperkingen in het geval van een cao? Neem dan contact op met één van onze contactpersonen binnen BDO Legal.