Zorgplicht en deelnemerscommunicatie onder de Wet toekomst pensioenen: van informeren naar begeleide

Nu pensioenfondsen hun transitiecommunicatie aan deelnemers beginnen voor te bereiden of zelfs al te versturen, verschuift de pensioentransitie onder de Wet toekomst pensioenen (hierna: Wtp) steeds meer van beleidsvorming naar uitvoering. In deze uitvoeringsfase komt de zorgplicht nadrukkelijker naar de voorgrond: niet langer als abstract juridisch begrip, maar als concrete leidraad voor het handelen van pensioenfondsen.

Deelnemers gaan worden geconfronteerd met complexe keuzes en hebben daarom volgens de AFM recht op correcte, begrijpelijke, evenwichtige en tijdige informatie.  De zorgplicht en transitiecommunicatie zijn van groot belang voor een beheerste en integere transitie.

Een normatief fundament

Hoewel de Wtp geen expliciete algemene zorgplicht kent zoals de Wet op het financieel toezicht, is de zorgplicht onmiskenbaar een kernprincipe binnen de pensioentransitie. De Wtp introduceert een alternatief normenkader, met verplichtingen zoals keuzebegeleiding, risicopreferentieonderzoek en de instelling van een onafhankelijke geschilleninstantie. Deze instrumenten operationaliseren de zorgplicht en zijn gericht op het beschermen van de belangen van deelnemers.

De AFM toetst bij pensioenfondsen op de kwaliteit en toepassing van deze instrumenten. De zorgplicht is daarmee geen vrijblijvende intentieverklaring, maar een toetsbare verantwoordelijkheid die vraagt om structurele verankering in beleid, processen en governance.

Deelnemerscommunicatie als kern van de zorgplicht

Communicatie is het primaire middel waarmee pensioenfondsen invulling moeten geven aan hun zorgplicht onder de Wtp. De Wtp verplicht pensioenfondsen tot het opstellen van een communicatieplan, welke ter toetsing moeten worden voorgelegd aan de AFM. Dit communicatieplan moet niet alleen doel(groep) gericht zijn, maar bovenal ook goed onderbouwd zijn.

In onze werkzaamheden op gebied van compliance, risicomanagement en Internal Audit binnen de pensioensector zien we dat pensioenfondsen al duidelijk kiezen voor een communicatieaanpak welke is afgestemd op verschillende deelnemersgroepen. Deze segmentatie maakt het mogelijk om informatie beter te laten aansluiten bij de persoonlijke situatie van deelnemers. Ook zien we dat fondsen steeds vaker werken met een gelaagde communicatie: van algemene uitleg tot meer gedetailleerde informatie voor wie daar behoefte aan heeft. Deze aanpak verhoogt de begrijpelijkheid en relevantie van de communicatie, en draagt daarmee bij aan de invulling van de zorgplicht.

Toch zien wij ook terugkerende aandachtspunten. Zo is de onderbouwing en koppeling tussen verschillende onderdelen in communicatieplannen, zoals tussen de doelen, boodschappen en kanalen vaak voor verbetering vatbaar. Ook zijn effectmetingen niet altijd even goed geconcretiseerd en onderbouwd waardoor mogelijk kansen worden gemist om te monitoren of de communicatie ook aansluit bij de behoefte van de deelnemers.

Bijdragen aan vertrouwen, transparantie en betrokkenheid

Zorgplicht en deelnemerscommunicatie zijn geen op zichzelf staande verplichtingen, maar vormen samen het fundament van een verantwoorde pensioentransitie. Door deze elementen integraal te benaderen, kunnen pensioenfondsen bijdragen aan vertrouwen, transparantie en betrokkenheid van deelnemers. Hierbij is een duidelijk uitgewerkt en goed onderbouwd communicatieplan het startpunt om vervolgens te borgen dat de acties vanuit het communicatieplan ook worden uitgevoerd door het pensioenfonds. 

Voorinschrijving pensioenfondsenonderzoek 2025