Familiebedrijven: wil de echte leider opstaan?

Geboren worden in een ondernemersfamilie betekent niet automatisch dat je zelf ook ondernemer bent of dat wilt zijn. Opvolgen binnen het familiebedrijf wordt vaak als een kans gezien, maar is minder vanzelfsprekend dan vroeger. Als ‘kind van’ doorleef je misschien de kernwaarden van het bedrijf, de familienaam, ken je de historie en voel je je emotioneel betrokken. Dat zou je de aangewezen persoon kunnen maken om het bedrijf over te nemen. Maar is dat wel zo? 

De complexiteit van opvolging 

De opvolgende generatie heeft te maken met allerlei stakeholders en belangen. En alsof dat nog niet ingewikkeld genoeg is, draag je als opvolger drie verschillende petten; je bent familielid, hebt een positie in (de leiding van) het bedrijf en hebt of krijgt mogelijk een belang in het eigendom. Met alle emotionele, bedrijfskundige, fiscale, juridische en financiële uitdagingen van dien.  

Wanneer de volgende generatie het stokje overneemt 

Familiebedrijven kenmerken zich vaak door een sterk karakter aan de top. Een leider die mensen aan zich weet te binden, van medewerkers en klanten tot aan leveranciers op basis van duidelijke familiewaarden en afspraken. Het stokje dat de opvolger overneemt, is daarom veel meer dan een functie: het is een erfenis. Daarbij kan onbedoelde druk ontstaan; pa of ma benadrukken bijvoorbeeld dat hun ‘levenswerk’ en pensioen nu in handen van hun zoon of dochter liggen.  

In de praktijk blijkt loslaten voor ouders vaak lastig. Ze blijven vaak het gezicht van het bedrijf, ook als ze minder aanwezig zijn. Een valkuil is dat de volgende generatie zich zo schatplichtig voelt dat de koers van de ouders heilig blijft en niet verandert. Toch is het cruciaal dat de opvolger een duidelijke ‘knip’ durft te maken en durft te zeggen: ‘nu op mijn manier’. Zonder die knip en transparante communicatie krijgt de nieuwe generatie geen eerlijke kans om zijn of haar eigen route te kiezen en de echte leider van het bedrijf te worden. Zo kan de ‘opvolger’ ook de nieuwe ondernemer worden.  

De verleiding is groot om in je kind de ideale opvolger te zien. Het bedrijf blijft immers het ‘kindje’ van de overdragers. Het is logisch dat ze hopen dat het binnen de familie blijft. Tegelijkertijd vertrouw je je kind iets toe en kan het nog steeds voelen alsof je hem of haar moet ‘opvoeden’. Het is daarom belangrijk om ratio en emotie te scheiden en objectief te kijken naar de behoeften van het bedrijf en de capaciteiten van de beoogde opvolger. Daarbij is het cruciaal om alle (on)mogelijkheden met elkaar en een externe adviseur of commissaris te bespreken. 

De opvolger heeft hierin ook een verantwoordelijkheid. Durf als opvolger kritisch in de spiegel te kijken en je eigen drijfveren eerlijk tegen het licht te houden. Maak je deze keuze voor jezelf, of om je ouders te pleasen? Ben je echt gemotiveerd om het stokje over te nemen? En weet je wat daarbij komt kijken?  

Naast deze drijfveren zijn ook capaciteiten van groot belang. Wat vraagt het bedrijf van haar leiderschap, en hoe sluit jouw profiel daarop aan? Veel middelgrote en grotere bedrijven worden aangestuurd door directie- of management teams, niet door één leider. Is de gedroomde opvolger ook daadwerkelijk de juiste? Maak samen een analyse, een concreet stappenplan en spreek de wederzijdse verwachtingen uit.  

Leiderschap in het familiebedrijf 

Voor de opvolger is het essentieel om - met behoud van de waarden en kracht van het bedrijf - op basis van authentiek leiderschap aansluiting te vinden met personeel, klanten, leveranciers en andere relaties. Met de eerdergenoemde drie petten op moet de opvolger steeds meer in staat zijn om de familie te leiden. Denk aan ouders, broers, zussen en misschien ook neven en nichten. Soms willen familie eigenaren misschien liever dividend uitgekeerd krijgen, terwijl de opvolger juist wil investeren in de ontwikkeling van het bedrijf. Een goede leider houdt alle kikkers in de kruiwagen. 

Een netwerk van gelijkgestemden 

Opvolgers binnen familiebedrijven sparren graag in een vertrouwelijke omgeving met gelijkgestemden. Ze willen ervaringen uitwisselen, herkenning vinden én hun netwerk uitbreiden met andere ‘collega’-opvolgers. Vanuit die gedachte organiseert BDO al jaren masterclasses door heel Nederland voor de NextGeneration binnen familiebedrijven. Tijdens deze masterclasses vergaren deelnemers kennis over uiteenlopende facetten van het ondernemerschap en worden zich bewuster van wat ondernemen in het familiebedrijf inhoudt. Heb je interesse? Lees hier dan verder. 

Aanmelden