Duurzaamheidsrapportage in de zorg: waar staat de sector?
Duurzaamheidsrapportage in de zorg: waar staat de sector?
In de zorgsector staat het thema duurzaamheid steeds hoger op de bestuursagenda. Door transparant te rapporteren over hun duurzaamheidsinspanningen toont de sector verantwoordelijkheid en de voortgang die het boekt op duurzaamheidsgebied. In dit artikel leest u hoe ver ziekenhuizen en zorgverzekeraars in Nederland zijn met hun duurzaamheidsrapportage. Daarvoor analyseerde BDO de verslagen van achttien stads- en streekziekenhuizen, academische ziekenhuizen (UMC’s) en zorgverzekeraars uit 2024.
Verder valt ons het volgende op:
Zorgverzekeraars en UMC’s hanteren vaker de CSRD als leidraad. Dat leidt tot een bredere en meer systematische aanpak waarin milieu, sociaal en governance expliciet en evenwichtig worden behandeld. Tegelijkertijd valt op dat, ondanks het rapporteren volgens standaarden en het committeren aan initiatieven, stakeholderinteractie een onderbelicht onderdeel blijft: de externe communicatie over duurzaamheid en de wijze waarop de betrokkenheid van belanghebbenden wordt vastgelegd, is vaak beperkt of ontbreekt geheel.
Structuur en consistentie ontbreekt in de verslagen
Zorginstellingen hebben een grote impact op mens, milieu en maatschappij. Uit een analyse van jaarverslagen blijkt dat alle onderzochte organisaties (actief) bezig zijn met duurzame bedrijfsvoering en verslaglegging. De mate van volwassenheid van de rapportage verschilt sterk: van uitgebreide duurzaamheidsverslagen tot beknopte paragrafen in het jaarverslag. Ziekenhuizen committeren zich in toenemende mate aan initiatieven zoals de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 (GDDZ) en de Milieuthermometer Zorg. Hoewel de onderliggende thema’s grotendeels overeenkomen, verschilt de manier van rapporteren flink. Ziekenhuizen leggen in de rapportage vaker de nadruk op specifieke milieuthema’s als CO₂-uitstoot, verontreiniging en circulariteit (afvalstromen), terwijl sociale en governance thema’s als werkomstandigheden, diversiteit en bedrijfscultuur onderbelicht blijven.Verder valt ons het volgende op:
- Onderbouwing van het proces: we zien dat in veel gevallen geen informatie wordt gegeven over de totstandkoming van de rapportage. Bij de totstandkoming van de strategische richting van de organisaties verschilt de mate van onderbouwing sterk.
- Materialiteit: veelal wordt nog geen gebruik gemaakt van een (dubbele) materialiteitsanalyse om te identificeren wat voor thema’s specifiek voor de organisatie van belang zijn. Daarnaast worden elementen zoals impacts, risico’s en kansen (IRO’s), actieplannen en strategie- en beleidsstukken in veel gevallen niet expliciet benoemd in de rapportage.
- Volledigheid van meetpunten en data: naast de aanwezigheid en koppeling van relevante Key Performance Indicators (KPIs) aan doelen en actieplannen zien we vooral op het gebied van scope 3 emissies nog grote stappen om te zetten qua inzichtelijkheid en volledigheid van de data.
Zorgverzekeraars en UMC’s hanteren vaker de CSRD als leidraad. Dat leidt tot een bredere en meer systematische aanpak waarin milieu, sociaal en governance expliciet en evenwichtig worden behandeld. Tegelijkertijd valt op dat, ondanks het rapporteren volgens standaarden en het committeren aan initiatieven, stakeholderinteractie een onderbelicht onderdeel blijft: de externe communicatie over duurzaamheid en de wijze waarop de betrokkenheid van belanghebbenden wordt vastgelegd, is vaak beperkt of ontbreekt geheel.
De route naar een transparante en consistente rapportage
Dat het ook met meer structuur kan, bewijst een groep ziekenhuizen dat deelneemt aan het zogenaamde ‘Koplopertraject’. Zij werken onder begeleiding van BDO aan het integreren van duurzaamheid binnen de verslaglegging op basis van de richtlijnen van de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en werken daarmee toe naar een uniforme en toekomstbestendige rapportagestructuur. Dit traject laat zien dat een duurzaamheidsverslag niet omvangrijk hoeft te zijn. De volgende aanbevelingen helpt de zorgsector met de rapportage:- Houd het simpel: een kernachtige en bondige vorm, waarin milieu (E), sociaal (S) en governance (G) helder worden geraakt, zorgt voor meer focus, transparantie en bruikbaarheid, zowel voor interne sturing als voor externe verantwoording.
- Vergeet de sociale thema’s niet: de duurzaamheidsthema’s die voortvloeien uit dit koplopertraject komen gedeeltelijk overeen met de thema’s zoals besproken in de GDDZ. Hierin zien we, zoals eerder genoemd, bij de GDDZ een stevigere focus op de milieuthema’s. Een van de mogelijke oorzaak hiervoor is de integratie van sociale thema’s als toegankelijkheid van de zorg en werkomstandigheden in andere wetgeving en standaarden van toepassing op de zorgsector.
- Deel resultaten en acties: op governance-gebied zien we dat nagenoeg iedere organisatie op haar eigen manier bezig is met de implementatie van zogenaamde ‘green teams’ in de ziekenhuizen. Echter ontbreekt overal een integrale passage over bijvoorbeeld de activiteiten, resultaten en verantwoordelijkheden van de teams en diens plaats in de organisatie. Dit bevorderd inzicht en kan aantonen dat de organisatie concrete stappen zet richting breedgedragen en bottom-up initiatieven.
