De veranderende besluitvormingsrol van pensioenfondsenbesturen bij invoering van de Wet toekomst pen

De Wet toekomst pensioenen (hierna: Wtp) luidt een nieuw tijdperk in voor pensioenfondsbesturen. Waar pensioenfondsbesturen voorheen jaarlijks keuzes maakten over zaken zoals indexatie en de premiehoogte, is hun rol nu aan het verschuiven naar het vooraf opstellen van beleidskaders over deze onderwerpen en het vervolgens monitoren van het beloop van dit beleid via rapportages en dashboards. Deze verschuiving vraagt om een andere governance en besluitvormingsrol voor pensioenfonds gremia.  

Wat verandert met de invoering van de Wtp voor de besluitvorming?  

Onder het Financieel Toetsingskader hadden pensioenfonds besturen discretionaire beleidsvrijheid. De pensioenfonds besturen bepaalden jaarlijks bijvoorbeeld of en hoeveel werd geïndexeerd, welke premie werd geheven en hoe het beleggingsbeleid werd ingericht. 

De Wtp zorgt voor een duidelijke verandering hierin. Het beleggingsbeleid moet nu meer dan voorheen op basis van de risicohouding van de deelnemers worden bepaald. Indexatie verloopt voortaan automatisch via vooraf vastgelegde regels en ook de jaarlijkse aanpassingen van de pensioenuitkeringen gaan automatisch verlopen. De premie wordt in principe niet meer vastgesteld door het bestuur, maar door de sociale partners. 

Bestuurders moeten zich daarom nu richten op het formuleren van duidelijke beleidskaders—zoals bandbreedtes en voorrangsregels—en op het bewaken van beleidsuitvoering binnen deze grenzen. Deze beoogde aanpak zou de voorspelbaarheid moeten vergroten, de uitlegbaarheid moeten verbeteren en een zorgvuldige belangenafweging met een actievere betrokkenheid van belanghebbenden moeten stimuleren. 

Verwachtingen van toezichthouders 

De Nederlandsche Bank benadrukt het belang van ‘complete besluitvorming’: keuzes moeten onderbouwd zijn met scenario’s en bandbreedtes, en fondsen moeten kunnen aantonen dat pensioenfonds besturen binnen de gestelde kaders blijven. De Autoriteit Financiële Markten benadrukt vooral hoe belangrijk het is om tijdens de uitvoering van de nieuwe pensioenregeling blijvend aandacht te houden voor uitlegbaarheid. Hierbij moet uitlegbaarheid niet gezien worden als sluitstuk van de uitvoering, maar eerder als een doorlopend en onlosmakelijk onderdeel daarvan. 

Wat wij zien in de praktijk – en wat kunnen pensioenfondsen daarvan leren? 

In onze werkzaamheden op gebied van compliance, risicomanagement en Internal Audit binnen de pensioensector, zien we dat veel pensioenfondsen de juiste bouwstenen en beleidskaders voor goede besluitvorming al in huis hebben.  

Wat ons opvalt is dat de toepassing ervan in de praktijk nog niet altijd systematisch of expliciet gebeurt. De rode draad: vaak is sprake van impliciete besluitvorming, terwijl de Wtp en toezichthouders juist vragen om transparantie, onderbouwing en herleidbaarheid. 

Wij zien dat de strategische doelstellingen van het pensioenfonds zelden expliciet gekoppeld worden aan het voorliggende besluit, ontbreken structurele evaluaties van besluiten en worden evenwichtigheidskaders niet altijd even actief toegepast op alle mogelijke soorten besluiten. Hierdoor is het voor betrokkenen lastig om keuzes goed te volgen en te toetsen en voor bestuurders om ervan te leren.  

Wat pensioenfondsen hieruit kunnen meenemen:  

Versterk de verbinding tussen doelstellingen en besluitvorming, pas evenwichtigheidskaders vaker toe en maak evaluatie een vast onderdeel van besluitvorming. Op deze wijze ontstaat een besluitvormingsproces dat niet alleen voldoet aan de eisen van de Wtp en toezichthouders, maar ook bijdraagt aan het vertrouwen van deelnemers, van beter kwalitatief niveau is en waarvan continu wordt geleerd.  

Wilt u meer inzichten in de ontwikkelingen die gerelateerd zijn aan de pensioentransactie waaronder de veranderingen in het kader van governance? Op 2 december lanceren wij het pensioenfondsenonderzoek 2025. U kunt zich nu alvast inschrijven.